نکات مهم در نورپردازی فضاهای اداری-بخش اول

اهمیت طراحی روشنایی در فضا‌‌های اداری

روشنایی فضاهای اداری بر چگونگی دیده شدن فضا و همچنین روحیه کارمندان و به دنبال آن بهره وری تأثیر می‌گذارد. به طور طبیعی، نور باید دید خوبی را برای کارهای بصری فراهم کند. اگرچه مهم است که روشنایی محیطی و وظیفه‌ای را جداگانه در نظر بگیرید، اما این دو فاکتور باید با هم دیده شوند. یک سیستم روشنایی خوب به هر دو کمک کرده و چراغ‌های جداگانه برای هر یک فراهم می‌کند. توجه به کاهش مصرف انرژی در طراحی روشنایی اداری بسیار مهم است. طراحی و کاربردهای روشنایی خوب دست به دست هم می دهند تا از فناوری های کم مصرف برای کاهش هزینه های عملیاتی و آلودگی محیطی استفاده کنند.

 

روشنایی محیطی/ اجزای روشنایی محیطی:

جلوه بصری یک فضای اداری به تغییرات در روشنایی و رنگ نور درک شده بستگی دارد. سایه و نور هر دو از عناصر طراحی هستند و باید به آنها توجه شود. تاثیر درخشندگی دیوار و اختلاف آن با سقف یا کف از دیگر فاکتورهایی است که باید به آن توجه نمود. روشنایی وظیفه‌ای روشنایی بالاتر برای میز کار را فراهم می‌کند. این رویکرد اخیر به کارکنان اداری کمک می‌کند تا در یک ایستگاه کاری در یک دفتر با ساختار باز، احساس مکان را القا کند.

 

 

اهمیت نور وظیفه‌ای در فضای اداری

کارهای اداری شامل انواع مختلفی از وظایف بصری است. روشنایی اداری علاوه بر ایجاد محیطی دلپذیر و محرک، باید از وظایف بصری مختلف، پشتیبانی کند.

قابلیت مشاهده جزئیات کار با توجه به اندازه و تضاد آنها با پس زمینه، درخشندگی مطلق پس زمینه و مدت زمان مشاهده تعیین می‌شود. اگرچه عملکرد بصری از قانون کاهش بازده پیروی می‌کند، اما به طور کلی می‌توان گفت که هر چه کنتراست و اندازه جزئیات کار بیشتر باشد، روشنایی پس زمینه بالاتر، مدت زمان مشاهده بیشتر و سطح عملکرد بصری بالاتر می‌رود.

 

انتخاب روشنایی

سطوح روشنایی باید بر اساس استاندارهای تعیین شده برای محیط کار و همچنین بر اساس تجربه طراحی شود. استانداردهای روشنایی برای کارهای خاص باید در نظر گرفته شود. در صورت امکان، لازم است تا اطلاعاتی در مورد فعالیت‌هایی که در فضا اتفاق می‌افتد و سن افرادی که آنها را انجام می‌دهند جمع‌آوری شود.

در تعیین سطح روشنایی مناسب، طراح باید نحوه ارائه روشنایی و مکان‌های مورد نظر را مورد توجه قرار دهد. ضروری است که بین نور عمومی برای فضا و روشنایی وظیفه‌ای تفاوت قائل شویم. در دفاتر پلان باز، ارائه روشنایی در سطح کار معمولاً فقط در مکان‌های کاری خاص و در سطح روشنایی پایین‌تر در سراسر فضا مناسب است. در دفاتر خصوصی با میزهای ایستاده آزاد، به احتمال زیاد، نور کلی اتاق روشنایی سطح کار را فراهم می‌کند.

سطح روشنایی عمومی یک مرکز اداری باید توسط چندین عامل تعیین شود. مقادیر بازتاب سطوح اطراف ناحیه کار باید برای ایجاد یک محیط راحت بصری در نظر گرفته شود.

درخشندگی سطوح اطراف کار نباید بیشتر از سه برابر مقدار درخشندگی کار یا کمتر از یک سوم ارزش درخشندگی کار باشد. علاوه بر این، روشنایی عمومی باید پاسخگوی نیاز روانی ساکنان فضا به نور باشد. باید به خاطر داشت که مقادیر بازتاب اتاق و ویژگی‌های توزیع چراغ ممکن است به اندازه سطح روشنایی مهم باشد.

اگر بیش از یک وظیفه در محیط وجود داشته باشد که هر کدام به روشنایی متفاوتی نیاز دارند، طراح باید از بین آنها انتخاب کند. چندین روش جایگزین برای ترکیب مقادیر مختلف هدف وجود دارد.

نیازهای روشنایی وظایف مختلف ممکن است با ارائه چراغ‌های وظیفه‌ای مختلف برآورده شود. یک سیستم روشنایی منعطف، دارای کنترل‌های کاهش نور فردی و سوئیچینگ چند سطحی، بسته به چیدمان مبلمان و معماری گزینه‌های دیگر می‌باشد. برای مکان‌هایی که وظایف متعددی دارند، طراحان می‌توانند برای کارهایی طراحی کنند که به بالاترین سطح روشنایی نیاز دارند و قابلیت‌های کاهش نور را ارائه دهند که به کاربر اجازه می‌دهد سطح روشنایی را در مناطق مختلف متناسب با وظایف مختلف تنظیم کند. سیستم‌های روشنایی چند سطحی نیز ممکن است مناسب باشند. اگر انعطاف پذیری امکان پذیر نباشد، طراح ممکن است مجبور شود یک معیار را نسبت به معیار دیگر برای کل سیستم انتخاب کند. با این حال، باید توجه داشت که اکثر چراغ های وظیفه‌ای روشنایی بیش از حد کافی را ارائه می‌دهند.

 

 

کیفیت نور

باید به خاطر داشت که میدان دید منطقه کار می تواند تحت تأثیر کیفیت نور باشد. کیفیت پایین نور می‌تواند بازتاب‌های پوششی، تابش خیره کننده منعکس شده و سایه ها را ایجاد کند و در نتیجه دید را کاهش دهد. زاویه تابش نور به سطح کار، محل قرارگیری لامپ ها نسبت به سطح کار، توزیع نور ساطع شده از لامپ ها، محل قرارگیری لامپ ها در دفتر کار و ویژگی های خاص کار و سطح کار، همگی بر کیفیت روشنایی تأثیر می گذارند.

 

بازتاب‌های پوشش ، خیرگی انعکاسی و سایه ها.

کنتراست یک کار بصری (مانند یک صفحه نمایشگر که فرد در هنگام کار به آن نگاه می کند) به براق بودن سطح کار و به روابط هندسی بین منابع نور، کار و چشم بستگی دارد. اگر کار بصری یک زاویه آینه ای بین چشم و لامپ یا یک جسم روشن دیگر ایجاد کند، کنتراست کاهش می یابد. این اثر بازتاب‌های پوشش نامیده می‌شود.

 

 

ناحیه‌ای که از آن یک لامپ یا جسم روشن می‌تواند نور را از محل کار و به چشم بیننده منعکس کند، منطقه متخلف نامیده می‌شود. این ممکن است یک منطقه خاص از سقف یا، اغلب در ایستگاه‌های کاری با پلان باز، منطقه‌ای که مستقیماً در جلو و بالای بیننده قرار دارد، که یک منطقه مشترک برای قرار دادن لامپ‌های وظیفه سبک است باشد.

 

 

روشنایی وظیفه‌ای مانند چراغ‌های سقفی، روشنایی میزکار، چه به عنوان چراغ‌های رومیزی یا به عنوان بخشی از سیستم‌های چیدمان با پلان باز، معمولاً نباید در منطقه متخلف قرار داده شود. با این حال، ویژگی‌های توزیع نور برخی از لامپ‌ها بازتاب پوشش را از طریق عناصر طراحی نوری به حداقل می‌رساند. اگر از یک سیستم نوری استفاده کنند که نور را به گونه ای تغییر جهت دهد که این انعکاس‌های پوششی از بین رفته یا به حداقل کاهش یابد، ممکن است چنین لامپ‌هایی در منطقه متخلف قرار گیرند. این را می‌توان با لنزها و/یا بازتابنده‌ها انجام داد.

این نوع عدسی از یک سری منشورهای خطی تشکیل شده است که خروجی نور را در نزدیکترین فاصله (مستقیم) به حداقل می رساند و نور را به طرفین هدایت می کند. در نتیجه بیشتر نوری که به کار می‌تابد از کناره‌ها یا انتهای چراغ کار منشا می‌گیرد.

هنگامی که نمی‌توان از چراغ‌های وظیفه خطی استفاده کرد، چراغ‌های وظیفه ایستاده یا با بازوی متحرک به کاربر اجازه می‌دهد تا نور را برای بهترین دید در بهترین نقطه قرار دهد. این ممکن است یک رویکرد مفید باشد.

طراح همیشه باید چندین ناحیه کاری را در داخل فضا در نظر بگیرد. به عنوان مثال، در فضاهای اداری باز، یک چراغ روشنایی که در خارج از منطقه متخلف برای یک بیننده قرار می‌گیرد، ممکن است برای دیگری در منطقه متخلف باشد. خروجی نور لامپ باید در زوایای بیشتر از 55 درجه نسبت به خط عمودی محدود شود تا از انعکاس پوشش جلوگیری شود و تابش خیره کننده کاهش یابد.

 

خیرگی بازتابیده

تابش خیره کننده منعکس شده معمولاً توسط تصویر آینه‌ای از منبع نور در ناحیه متخلف ایجاد می‌شود که از مانیتورها یا چوب های بسیار صیقلی یا رویه‌های میز با پوشش شیشه‌ای به چشمان بیننده منعکس می‌شود. این خیرگی را با استفاده از سطوح مات و با انجام مراحل کاهش انعکاس پوشش می‌توان کاهش داد. بعلاوه، در مواقعی که نمی‌توان از سطوح آینه‌ای اجتناب کرد، می‌توان از لامپ‌های با شدت روشنایی پایین در مساحت بزرگ یا روشنایی غیر مستقیم استفاده کرد.

 

سایه ها

در بیشتر فضاهای اداری، سایه ها دید را کاهش می‌دهند. سایه‌ها روشنایی فضای کار را کاهش می‌دهند و اگر به وضوح مشخص شوند، می‌توانند حواس‌تان را پرت کنند و باعث شوند شدت روشنایی در بالای میز کار به نسبت بالاتر رود. در صورتی که نور از جهات مختلف به کار برسد، سایه ها به حداقل می‌رسد، همچنین به کمک پوشش های مات با بازتابندگی بالا در سطوح اتاق می توان به کاهش سایه ها کمک کرد. لامپ‌های بزرگ نیز می توانند سایه‌ها را کاهش دهند.

 

روشنایی عمومی فضا

فضاهای کاری که دیوارها و سقف های تیره دارند ممکن است به اندازه فضاهایی با سطوح اتاق روشن مورد پذیرش کارکنان قرار نگیرند. رنگ‌های سفید و روشن دیوارها و سقف‌ها ، می‌توانند بر فضا و رفتار کارمندان تاثیر بگذارند.

همچنین پارتیشن های قهوه ای تیره و سطوح کار گردویی رنگ ممکن است روشنایی فضا را کاهش دهند.

الگوهای روشنایی دیوار و سقف

گرادیان نور روی دیوار، سقف یا روی میز بر درک روشنایی تأثیر می‌گذارد. الگوهای نور باید معنا داشته باشند و همچنین باید از الگوهای خشن یا خط دار پرهیز شود چرا که سبب حواس پرتی کارمندان می‌شود.

به عنوان مثال، الگوهای نور روی دیوار عجیب به نظر می‌رسد، مگر اینکه یک قطعه هنری در مرکز آن وجود داشته باشد .

مدل سازی چهره ها در فضاهایی مانند اتاق کنفرانس، اتاق مصاحبه و امکانات ویدئو کنفرانس

چهره ها باید در این فضاها به راحتی دیده شوند و نور دلپذیری داشته باشند. برای مثال، نور پایین جهت‌دار قوی، می‌تواند باعث ایجاد الگوهای سایه‌ای خشن روی صورت شود. نور پراکنده یا بازتاب نور از سطوح می‌تواند به نرم شدن سایه ها و خوانایی بیشتر ویژگی‌های صورت کمک کند.

 

ظاهر رنگ

ترجیحات مردم برای منابع نور گرم یا سرد اغلب مربوط به فرهنگ یا آب و هوا است، بنابراین توصیه دمای رنگ مناسب برای فضاهای اداری دشوار است. با این حال، توانایی رندر رنگ لامپ در صورتی مهم است که غذا، چهره‌ها یا پوشش‌های معماری ظریف درگیر باشد. به طور کلی، لامپ های  با 70= CRI یا بیشتر یا 85= CRI یا بالاتر را برای داشتن وضوح رنگ مناسب انتخاب کنید.

 

سوسو زدن

سوسو زدن درک شده می تواند باعث سردرد شود. بالاست های الکترونیکی می‌توانند سوسو زدن لامپ های فلورسنت را از بین ببرند و لامپ های HID با بالاست مغناطیسی را می‌توان به فازهای متناوب یک سیستم سه فاز برای کاهش سوسو زدن سیم کشی کرد.

 

نور روز و نمای بیرون

دسترسی به پنجره‌ها مزایای بسیاری را برای کارکنان فراهم می‌کند. علاوه بر فراهم کردن یک دید و منظره، به فرد این امکان را می دهد که با تمرکز بر روی اشیاء دورتر،  چشمان خود را آرام کند. این باعث ارتباط گرفتن با زمان روز، شرایط آب و هوایی و فعالیت های خارج از منزل می‌شود.

اگر محیط برای معرفی نور روز بدون تابش خیره کننده طراحی شده باشد، پنجره ها و نورگیرها می‌توانند نور محیط را فراهم کنند و نیاز به نور الکتریکی در ساعات روز را کاهش دهند .

 

 

این مطلب از کتاب “IESNA Lighting Handbook-reference & application” ترجمه شده است.