انواع لامپ کم مصرف چیست

انواع لامپ کم مصرف

لامپهای فلورسنت فشرده (Compact fluorescent lamp یا به اختصار CFL ) که در ایران تحت عنوان لامپ کم مصرف شناخته می شوند جزو خانواده لامپهای فلورسنت هستند که برای کاربری مسکونی و اداری و حتی صنعتی بهینه سازی شده اند. ابعاد این لامپها به اندازه تقربیی لامپهای رشته ای است و معمولا دارای سرپیچ یا کانکتور هستند تا به راحتی جایگزین لامپهای رشته ای قدیمی شوند.

لامپهای فلورسنت برای اولین بار در دهه 30 میلادی برای کاربردهای روشنایی ساخته و روانه بازار شدند. البته تئوری نحوه عملکرد این لامپها و اولین نمونه های ساخته شده از آن به دهه ها قبل باز می گردند اما این لامپها در دهه 30 میلادی به تدریج جایگزین لامپهای رشته ای قدیمی تر و پرمصرف تر شدند. اما لامپهای فلورسنت فشرده یا CFL برای اولین بار در دهه 80 میلادی به صورت گسترده تولید و مورد استفاده قرار گرفتند. اولین شرکتی که این لامپها را به صورت تجاری روانه بازار کرد شرکت Philips بود.

این لامپها با توجه به مصرف بسیار پایین تر از لامپهای رشته ای، به سرعت و به ویژه در منازل و فضاهای اداری و عمومی جایگزین لامپهای رشته ای شدند و با توجه به تولید در دمای رنگ نورهای مختلف و همچنین طول عمر بالا و سهولت استفاده از آنها ، به محبوبیت بالایی در میان مصرف کنندگان محصولات روشنایی رسیدند.

از آنجایی که اصول کارکرد لامپهای کم مصرف یا فلورسنت فشرده مشابه لامپهای فلورسنت عادی است، در ابتدا به صورت خلاصه در مورد اصول کارکرد لامپهای فلورسنت توضیح می دهیم و سپس در مورد لامپهای فلورسنت فشرده (کم مصرف) و انواع آن اطلاعاتی ارایه می دهیم.

اصول کارکرد لامپ فلورسنت

لامپ های فلورسنت بر اساس یونیزه کردن بخار جیوه در یک لوله یا تیوپ شیشه ای کار می کنند. با یونیزه شدن اتمهای گاز درون لوله، این اتمها تابشی در طول موج ماورا بفش (UV) ساطع می کنند. دیواره لوله از داخل آغشته به مواد فلوئورسانس است و در نتیجه با برخورد تابش ساطع شده UV به دیواره، فتونهای در طول موج مریی از بدنه به بیرون ساطع می شود.
یک لامپ فلورسنت دارای اجزا زیر است:

• یک لوله شیشه ای آغشته به مواد فلوئورسانس از داخل و پر شده از گاز بی اثر (معمولا آرگون)
• الکترود هایی از جنس فلز تنگستن در هر دو سمت لوله
• بالاست برای اعمال ولتاژ رگوله شده به الکترودها
• در لامپهای قدیمی نیاز به مدار استارتر هم بود که در لامپهای جدید عمل استارت به وسیله یک مدار الکترونیکی داخل بالاست که از طریق اعمال پالس الکتریکی اقدام به استارت کردن می کند، انجام می شود.

می‌توانید از ما مشاوره نورپردازی بگیرید.

نحوه عملکرد لامپ به صورت گام به گام به شکل زیر است

• جریان الکتریکی AC از بالاست عبور می کند. بالاست ولتاژ را به 216 ولت افزایش می دهد (در کشورهایی که ولتاژ شبکه 120 ولت است این اتفاق می افتد اما در کشورهایی نظیر ایران که ولتاژ شبکه 220 ولت است این مرحله انجام نمی شود)، در مرحله بعدی برق از یک “چوک” یا “رآکتور” عبور می کند، این قطعه جریان را محدود می کند و از ایجاد یک نوع اتصال کوتاه که لامپ را از بین می برد جلوگیری می کن. همه لامپ های تخلیه قوس الکتریکی برای محدود کردن جریان نیاز به یک چوک دارند.

 

• جریان از الکترودهای تنگستن در هر انتهای لامپ عبور می کند. الکترودها که مانند رشته درون لامپ های رشته‌ای هستند، با عبور جریان گرم می‌شوند و الکترون‌های آزاد می‌فرستند. این فرآیند رها کردن الکترون‌های آزاد، گسیل ترمیونی نامیده می‌شود. الکترون های آزاد، گاز آرگون را در لوله یونیزه می کنند. اولین بخش از گازی که یونیزه می شود درست در اطراف رشته است. گاز یونیزه شده پلاسما نامیده می شود.

 

• هنگامی که سوئیچ استارت (که معمولا یک لامپ نئون یا آرگون کوچک در داخل آن وجود دارد) بعد از روشن بودن به اندازه کافی گرم شد، نوار فلزی بی متال داخل استارتر که در دوسر لامپ وجود دارد متصل می شود و لامپ کوچک داخل استارتر را اتصال کوتاه می کند، در نتیجه لامپ خاموش می شود و کل مدار قطع می شود. در طول مدتی کوتاه، ولتاژ به صفر می رسد. در این مدت نوار بی متال خنک می شود و اتصال کوتاه دو سر لامپ کوچک قطع می شود . در بالاست، ترانسفورماتور به دلیل وجود جریان دارای میدان مغناطیسی است، هنگامی که مدار قطع می شود، میدان مغناطیسی به سرعت کاهش می یابد و این افزایش و کاهش ناگهانی میدان مغناطیسی یک ضربه القایی از بالاست ایجاد می کند. این ضربه از طریق الکتروهای دو سر لامپ یک قوس الکتریکی در داخل لامپ ایجاد می کند. اگر قوس ایجاد شده به دلیل سرد بودن لامپ باعث روشن ماندن آن نشود، سوئیچ استارت دوباره روشن می شود و روند را تکرار می کند.

 

• با شروع شدن قوس، جریان از کاتد به آند (الکترود به الکترود) از طریق گاز آرگون عبور می کند. از آنجا که برق متصل شده به مدار AC است، جهت آند و کاتد مرتبا تغییر می کند و این باعث می شود که یک طرف انواع لامپ کم مصرف دارای تابش بیشتر الکترون به درون گاز نباشد. این مورد باعث می شود که کل بدنه لامپ به صورت یکنواخت روشن شود و مشکل روشن تر بودن یک قسمت نسبت به قسمت دیگر بدنه وجود نداشته باشد.

لامپ فلورسنت فشرده ( کم مصرف)

اصول کارکرد انواع لامپ کم مصرف (فلورسنت فشرده) شبیه همین مراحل ذکر شده می باشد اما 2 نوآوری باعث شد تا بتوان به جای لامپهای بزرگ قدیمی، لامپهایی با فرمت فشرده ساخت. اول ساخت بالاست الکترونیکی است که عمل استارت و بالاست را با استفاده از یک مدار الکترونیکی انجام می دهد. این مدار از نظر وزن و ابعاد بسیار سبکترو کوچکتر از بالاست های قدیمی مغناطیسی است. نوآوری دوم ساخت تیوپهای بدنه انواع لامپ کم مصرف به صورت فشرده و باریک بود.

بالاست های الکترونیکی از قطعات نیمه هادی ها برای محدود کردن توان اعمالی به یک لامپ فلورسنت استفاده می کنند. عملکرد بالاست الکترونیکی به این صورت است که ابتدا بالاست برق متناوب را یکسو می کند، سپس با برش شکل موج فرکانس بالایی در محدوده 20 کیلو هرتز برای کارایی بهتر لامپ ایجاد می کند.

بالاست الکترونیکی می تواند توان را با دقت بیشتری نسبت به بالاست مغناطیسی کنترل کند، اما مشکلاتی برای استفاده از آن هم وجود دارد. مثلا هر لامپ با توجه به ساختار آن، نیازمند بالاست الکترونیکی است که به صورت اختصاصی برای آن طراحی و ساخته شده باشد.

انواع لامپ کم مصرف معمولا از سه جز اصلی سوکت اتصال به برق، مدار بالاست و قسمت تابنده نور تشکیل شده است. سوکت اتصال یا به صورت سرپیچ های استاندارد (E14، E27 ، E40) است یا از سوکتهای اصطلاحا سوزنی می باشد. برای کاربردهای عادی معمولا لامپ با سرپیچ E27 ارایه می شود.

مدار بالاست به طور معمول در یک قاب پلاستیکی قرار گرفته است که اتصال بین اجزا مختلف لامپ را فراهم می کند. شکل قسمت تابنده نور لامپ فلورسنت به دو صورت مارپیچ یا U شکل است و بسته به توان لامپ ابعاد و شکل این قسمت تعییر می کند.

 

سخن آخر درباره انواع لامپ کم مصرف

انواع لامپ کم مصرف یا فلورسنت فشرده که دسته ای از خانواده منابع روشنایی فلورسنت می باشند، از دهه 80 میلادی کاربردهای گسترده ای در تامین روشنایی پیدا کردند. البته ورود و کاربرد گسترده این لامپها در ایران به مراتب دیرتر اتفاق افتاد.

این لامپها دارای مصرف بسیار کمتر در مقایسه با لامپهای رشته ای بودند و طول عمر آنها به مراتب از لامپهای رشته ای بیشتر بود. در عین حال در شکلها و ابعاد و دمای رنگ نورهای متفاوتی نیز تولید می شدند که گزینه های بسیار گسترده ای را در اختیار مردم برای تامین روشنایی فضاهای مختلف قرار می داد. با همه مزایای ذکر شده، مشکلاتی نظیر تابش UV این لامپها و ایجاد آلودگی برای محیط زیست از طریق ضایعات آن-که به دلیل وجود جیوه در لامپ به شدت سمی است- همیشه وجود داشتند.

با کاربرد گسترده انواع لامپ کم مصرف LED در سالهای اخیر در نورپردازی، لامپهای فلورسنت فشرده با رقیبی بسیار جدی مواجه شدند.

لامپهای LED هم کم مصرف تر هستند و آلودگی محیطی کمتری ایجاد می کنند و هم تابش مضر UV در این لامپها تقریبا وجود ندارد. همچنین ضریب نمود رنگ لامپهای LED جدید و با کیفیت نیز به مراتب از لامپهای کم مصرف بهتر است. با توجه به موارد فوق، نمی توان گفت که دوره لامپهای فلورسنت فشرده به سر آمده است اما می توان گفت که تولید و استفاده از آنها بنا بر آمار جهانی در سالهای پیش رو به صورت قابل توجه کاهش خواهد یافت.

اما در حال حاضر با توجه به اهمیت و کاربرد گسترده این منابع نوری، در این گفتار تلاش کردیم تا مختصری در مورد نحوه عملکرد و انواع لامپهای فلورسنت فشرده توضیح دهیم.

ما ارائه دهنده خدمات نورپردازی هستیم.